بررسی روش های مختلف برآورد رسوب رودخانه در حوضه های آبریز استان ‏مازندران

آگاهی از میزان حمل رسوبات رودخانه ای در پروژه های آبی و مباحث مهندسی منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار ‏است. بااین حال تاکنون مطالعات دقیق و جامعی در این زمینه صورت نگرفته است. از روشهای معمول در برآورد بار معلق ‏رودخانه ها، روشهای هیدرولوژیکی می باشد. هدف از انجام این تحقیق، بدست آوردن مناسب ترین معادله جهت برآورد ‏بار معلق و تعیین دبی ویژه رسوب کل در حوضه های آبریز استان مازندران می باشد. در این تحقیق با استفاده شش روش ‏شامل: مدل های منحنی سنجه یک خطی، دسته بندی داده ها بصورت ماهانه، فصلی، سالانه، حد وسط دسته ها و ماه های ‏سیلابی و غیرسیلابی، انواع معادله های سنجه رسوب تهیه و اقدام به انتخاب بهترین مدل در برآورد بارمعلق گردید. به منظور ‏انجام این پژوهش از آمار متناظر دبی جریان و دبی رسوب که به‎صورت تصادفی در برخی روزهای سال در ایستگاه های ‏هیدرومتری اندازه گیری می شود استفاده شده است. همچنین جهت برآورد مقدار متوسط درازمدت بار معلق سالانه، داده های متوسط دبی جریان روزانه و ماهانه نیز مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت بهترین مدل در هر ایستگاه با استفاده از ‏شاخص های آماری نظیر میانگین مربعات خطا (‏mse‏)، ضریب تبیین (‏r2‎‏)، میانگین خطای نسبی برآورد (‏rme‏) و ضریب ‏کارایی نش و ساتکلیف (‏ef‏) انتخاب گردید. با توجه به ارزیابی 26 ایستگاه هیدرومتری که در این تحقیق مورد مطالعه ‏قرار گرفتند مدل سالانه، تفکیک ماهانه و حد وسط دسته ها به ترتیب بهترین برآورد از بار معلق را دارا بودند. با بررسی ‏درصد رسوب حمل شده در فصول مختلف سال، مشخص گردید عمده رسوبات حوضه های آبریز مازندران مربوط به ‏فصل بهار می باشد. با محاسبه دبی ویژه رسوب کل در سطح حوضه های مورد بررسی، نتایج حاکی از آن بود که حوضه های ‏آبریز استان مازندارن از نظر رسوب دهی ویژه در محدوده کم تا متوسط قرار دارند. منحنی سنجه رسوب در ایستگاه های ‏رسوب سنجی مورد مطالعه، برآورد بار معلق را با 65- تا 20 درصد خطا نسبت به مقدار واقعی انجام می دهد و بطور ‏متوسط، این مقدار برای تمامی ایستگاه ها معادل 18- درصد بدست آمد.‏